ДУШАНБЕ ДАР АКСХО

ФАРХАНГИ ШАХРДОРИ

Шанбеи сеюми мохи апрел - Рузи пойтахт

Баъзан мешавад, ки аз нољурињои пойтахт дилгир мешавам. Аммо кам рух медињад, ки аз ягон манзараи шањр болида гардам.

Гап сари он аст, ки то њол мо маданияти шањрдориро наомўхтаем. Ин ќадар ифлос аст пойтахт. Як тараф ахлот, тарафи дигар бўйи бади он. Дар ќади роњ бошад, гашта намешавад. Чунон чангу ќум аст, ки њангоми гузаштани мошинњо аз наздат либосњо пури чангу чашмонат пури хок мешавад. Барои ислоњи ин њолат њар сањар роњњоро об пошидан лозим. 60 фисади оби Осиёи Марказї дар мо аст-ку? Назди њар хонаи истиќоматї танўр истодааст ва истиќоматкунандагони пойтахт бањузур нон мепазанд. Онњо фикр намекунанд, ки дар шањр бояд нонро харида хўрї. Аз назди кадом хонае, ки гузарї, мебинї, ки либосњо, њатто тањпўшњои сокинон бањузур овезон аст. Дар шањр либосро ба хушкашўињо бурдан лозим аст. Наќлиёти мусофиркаш бошад, чї коре хоњанд мекунанд. Онњо мардумро ѓорат доранд. Субњ аксари наќлиёти мусофиркаши раќами 28 то РБДА меоянду боз одам мегиранд ва роњашонро идома медињанд. Маршрути раќами 25 низ чуни наст. То Сирк меоянд ва дубора одам гирифта, роњашонро идома медињанд. Наќлиётро дар пойтахт танзим мебояд. Аммо ба њамаи ин касеро парво нест.
Куљое хабареро хонда будам, ки раиси яке аз шањрњои Аргентина, њар субњ, пеш аз он ки ба коргоњаш равад, яке аз минтаќањои шањрашро тоза мекардааст.
Маќомоти шањри Гуанчжоуи Чин бошанд, барои тоза нигоњ доштани кўчањо ќоидањои нав ба роњ мондаанд. Акнун ашхосе, ки одат доранд, пучоќи мева ё пасмондаи сигор ё саќичи худро ба кўча партоянд, ба замин туф ё шоша кунанд, либоси шустаро ба сари деворњо ё љои намоён овезанд ва мошини худро дар мањалли нодуруст гузоранд, љазо дода мешаванд. Њар љурм бањогузорї мешавад. Чунончї, барои туф кардан дар кўча кас се холи манфї мегирад ва агар дар 2 сол 20 хол бигирад, аз манзили худ дар ин шањр мањрум мешавад.
Чаро мо низ барои покиза нигоњ доштани пойтахт аз чунин ќоидањо кор нагирем? Дар њоле, ки маркази шањр нисбат ба дигар мањаллањо тоза аст. Аммо ба назар мерасад, ки ин як хокпошї ба чашми роњбарон аст. Яъне, гўё тамоми шањр ба мисли марказ поку тамиз аст. Аммо њатто дар њамин кўчањои марказї њам, каме дарунтари мањалла равед, бисёр нољўрињоро мебинед.

Умаралии САФАРАЛЇ, «ЉТ»

ХИЗМАТИ ХАРБИ ЯК СОЛ МЕШАВАД?

Тибќи Фармони Президенти мамлакат Эмомалї Рањмон моњњои апрел ва май љавонони сини даъват ба хизмати њарбї фаро гирифта мешаванд.

Аммо ахиран парлумони кишвар лоињаи таѓйиру иловањоро ба Ќонун «Дар бораи ўњдадории умумии њарбї ва хизмати њарбї” мавриди баррасї ќарор дод. Бањсњо дар робита ба хизмати њарбї чанд со ласт, ки идома дорад. Коршиносони соња пешнињод мекунанд, ки дар Тољикистон низ чун баъзе дигар кишварњо мешавад, ки хизмати алтернативиро ба роњ монд ва ё бо пардохти маблаѓ аз хизмат дар артиш озод шуд.
Дар лоињаи нав, ки аз љониби коммунистон пешнињод шудааст, тарзи муосири хизмат дар артиш баён гардидааст.
Аз љумла пешнињод шудааст, ки хизмати њарбї то ба як ё якуним сол коњиш дода шавад. Њамчунин, љавононе, ки хизмат кардан намехоњанд тавонанд, бо пардохти маблаѓ аз хизмат дар сафи Артиши миллї озод гарданд. Коршиносон низ барои барњам додани ришва дар соња ва бењбуд бахшидани шароити сарбозон роњандозии хизмати њарбии алтернативиро мувофиќ медонанд.
Вазорати мудофиа низ як лоињаи таѓйиру иловањо ба ќонуни номбурдаро пешнињод карда буд. Дар ин лоиња хизмати њарбии дусола њифз шудааст.
Вале ахиран сарбозони Гвардияи миллї бо як пешнињоде дар нашрияи «Родмардон» хостаанд, мењтарсолорї дар ќисмњои њарбї аз байн бурда шавад. Аммо оё ин имкон дорад? Фикр мекунам, ки не. Масалан, агар дар як оила чор-панљ нафар бародар бошанд, миёни худашон созиш намекунанд. Дар бисёри мавридњо миёнашон љангу хархаша барпо мешавад. Акнун тасаввур кунед, ки дар як ќисми њарбї 200 то 700 нафар љавон чї гунна метавонанд, бо њам мувофиќ бошанд? Мешавад њолатњое, ки онњо бо њам љанг ва њатто занозанї мекунанд. Барои чунин њолатро барњам додан љавонон бояд пеш аз хизмати њарбї омода бошанд. Дарсњои омодагии њарбї дар макотиби миёна бояд љоннок карда шаванд. Ва агар љавон аз љињати љисмонї обутобёфта бошад, дар хизмати њарбї ба њељ мушкил рўбарў нахоњад шуд.

«ЧАВОНОН…» 80-СОЛА ШУД!

Аз нашри нахустин шумораи рўзномаи «Љавонони Тољикистон» 5 апрели соли равон њаштод сол пур шуд.

Нахустин шумораи рўзномаи «Љавонони Тољикистон» 5 апрели соли 1930 бо номи «Комсомолии Тољикистон» ба нашр расид. Тавре дар Протоколи Маљлиси бюрои иљроияи КМ ЛКМС Тољикистон омадааст: «… Фаъолияти торафт зиёдшавандаи комсомолии љумњуриро ба назар гирифта, бо маќсади боз њам пурзўр намудани кори он, мустањкам намудани сафњои комсомол, муттањид намудани коргарон, дењќонон, љавонони камбаѓал ва миёнањол, кори тарбиявї байни љавонон аз 15 апрели соли 1930 нашри рўзномаи љавонон оѓоз гардад». Аммо тавре Оќилхўља Фахриев дар шумораи љашнии соли 1990 навиштааст, «… 10 рўз пеш аз мўњлати таъиншуда, 5 апрели соли 1930 шумораи нахустин ба дасти муштариён расид».
Њамин тариќ, «Комсомолии Тољикистон» ба фаъолият пардохт. Рўзнома аз шуморањои нахустин муваффаќ шуд. Худи њамон сол дар рўзнома 50 нафар мухбири коргару дењќон кор мекарданд. Муваффаќияти рўзнома ба душманони њукумати ваќт хуш наомад ва ба таври дањшатнок мухбирони он – Пўлод Бобоев, Мўсо Исмат, Мирзо Ризо ва Исмоилзода кушта шуданд.
Рўзнома то соли 1941 бо номи «Комсомолии Тољикистон», аз соли 1945 то 1956 «Љавонони Тољикистон», 1956 то 1988 «Комсомоли Тољикистон» ва аз соли 1988 то њол бо номи «Љавонони Тољикистон» нашр мешавад. «Љавонони Тољикистон» ду маротиба ба мўњлати тўлонї нашр нашудааст: аз 24 августи соли 1941 то 1 сентябри соли 1945 ва аз 7 июли соли 1995 то 23 октябри соли 1998.
Дар муддати 80 сол «Љавонони Тољикистон» муваффаќиятњои зиёд дошт. Хоса, дар тарбияи худшиносию ватандўстии љавонон то њол кўшиш мекунад. Аммо муњимтар аз њама «Љавонон…» дар тарбияи кадрњои љавони соњаи журналистика сањми бориз дошту дорад. Аксари журналистони муваффаќи имрўз дастпарвари «Љавонон…»-анд. Њатто шоиру нависандагони шинохтаи кишвар, аз љумла, Сотим Улуѓзода, Мирзо Турсунзода, Лоиќ Шералї, Гулрухсор дар ин рўзнома фаъолият доштанд. Имрўз низ дар тарбияи журналистони љавон сањм дорад, донишљўёни факултаи журналистикаи ДМТ доимї бо «Љавонон…» њамкорї мекунанд.
Дар солњои 80-90-и асри гузашта «Љавонони Тољикистон» муваффаќтарин рўзнома гуфта мешавад. Дар ин муддат теъдоди нашри он ќариб то 250 000 расида буд. Он замон сармуњарририи рўзномаро Ато Њамдам ба ўњда дошт. Воќеан, устод Ато Њамдам дарозумртарин сармуњаррири рўзнома мебошад. Ў ќариб 11 сол сармуњаррири рўзнома буд.
Имрўз низ њайати эљодї кўшиш доранд, дар тарбияи худшиносию ватандўстї ва муттањидии љавонон сањмгузор бошанд.

80 соли пуршараф муборак бошад, «Љавонон…»