Роғун имрӯзҳо ба мазраи умеди миллионҳо табдил шудааст. Ҳар куҷо, ки набошем, аз Роғун мегӯянду аз НБО-и рақами 1-аш. Роғун умеди нур бар қалби инсонҳо шинохта мешавад. Футболкаҳои «Роғун» аз серхаридортарин намуди либосворӣ аст. Дар мавриди ҳавои тозаи нафаскашиданбобаш ҳам зиёд шунидаем, аммо мегӯянд шунидан кай бувад монанди дидан ва мо ҳам бо мақсади дидани ин шаҳри орзӯҳо ба Роғун рахти сафар бастем.
Яке аз 1001 саргузашти булаҷаби ҳамсабақӣ
Аввалин шуда Носирҷон занг зад. Соат 17:20 буд. Таъкид кард, ки дар Саховат асту баъди 5 дақиқа дар ҷойи ваъдагӣ мерасад. Гуфт, ки ба дигарон низ занг зада гӯем, ки на дертар аз вақти муайяншуда, яъне, соати расо 18:00 назди чорроҳаи Садбарг ҳозир шаванд. Ҳамсабақони мо одати аҷибе доранд, ҳамеша то 2 соат дертар аз вақти муайяншуда ҳозир мешаванд, аз ин хотир таъкидҳои Носирҷон ҷон дошт, валек баъдтар фаҳмидем, ки худи ӯ вақти занг заданаш назди таксиҳои Қӯрғонтеппа будааст…
Соат 18:10. Аз ҳамсабақон танҳо Амирхӯҷа дар ҷои муқарраршуда пасу пеш қадам мезанад. Маълум, ки як сӯ аз гармии тоқатфарсо, як сӯ аз интизории ҳамкурсон зиёд асабӣ аст.
Мо, Носирҷон, Гулбаҳору Нилуфар, Зебуниссо яке пайи дигар омадан гирифтанд. Вақте ақрабаки соат 20:40-ро нишон медод, Ҷуъмагул ҳам расид. Акнун танҳо Қурбонро бояд интизор мешудем. ӯ ваъда карда буд, ки вақте бародараш аз кор баргашт, мошинро гирифта меояд. Ба хотири мошинаш интизор шудан бадӣ надошт. Билохира баъди зангҳои бардавом Қурбон гуфт, ки ҳамин ҳоло савори мошин аз хонаашон (деҳаи Мирзочули ноҳияи Рӯдакӣ) берун шуд. Кадоме аз ҳамсабақон пешниҳод кард, ки як гурӯҳ ба роҳ бароянд, дигарон интизори Қурбон мешинанд. Ба чанд нафари дигар ҳам ин пешниҳод хуш омад. Умараливу Амирхӯҷа ва Зебунисову Ҷуъмагулро дар мошин нишондаву роҳи сафед хостем. Баъди занги 45-ум Қурбон билохира гуфт, ки кадом як сими сабукраваш канда шудаву усто мегӯяд, соатҳои наздик дуруст шуданаш даргумон. Ба Гулбаҳори беқарор, ки аз соати 20:00 исрор мекард, ки ба умеди Қурбон нашавем Худо дод. Мисли хушдомане, ки келинаш сатили шири навдушидаро чаппа кардааст, ба ғур-ғур сар кард. Ману Нилуфар мегуфтем, ки «ҳамааш хуб мешавад». Мавқеи Носирҷон норӯшан буд. Маротибаи 46-ум ба Қурбон занг задаву гуфтем, бало ба паси мошинат худат зуд бош, то таксиеро киро карда, ба роҳ бароем. Аз он сӯйи гушӣ бо садои пасти гунаҳкоронае «бошад» шунида шуд.
Дар суроғи таксиҳои Роғун
Соат 23:45 буд. Ба ҷуз аз чанд ронандаи таксӣ дар кӯча ягон-ягон одамон дар равуо буданд. Аз ронандае пурсидем, ки таксиҳои Роғун аз кадом самт мераванд? Кӯтоҳакак посух дод, ки аз «Чулошка». Аз ину он пурсидаву «Чулошка»-ро ҳам пайдо кардем (ба бахти мо он дар масофаи тақрибан ҳазор метр аз ҷои истодаи мо воқеъ будааст). Дарвозаи оҳанин он чунон баста шуда буд, ки гӯӣ сад сол боз пӯшида аст. Аз ду нафар, ки шояд қаровули корхонаи «Нафиса» («Чулошка» дар ҳамсоягии ин корхона ҷойгир аст) буданд, пурсидем, ки таксиҳои Роғун аз ҳамин ҷо мераванд? Гуфтанд, бале, аммо ҳеч вақте нашуда, ки дар ин нимашабӣ таксие ба Роғун рафта бошад, беҳтараш нағзакак хоб кардаву пагоҳ субҳидам биёед. «Мотор»-и Гулбаҳор боз ба кор даромаду ғурид. Ман гуфтам «ҳамааш хуб мешавад», ки якбора сар кард-ээээ. Носирҷон пешниҳод кард, ки биёед, фардо меравем. Нилуфар бошад, розӣ нашуд, гуфт агар пагоҳ равем, «сафари Роғун» баромон таърихӣ намешавад. Ба ҳар сурат ман ҳам қабул кардам, сафари таърихӣ бошад, бигзор таърихӣ. Гулбаҳор ҳам розӣ шуд, Носирҷон ҳам даст бардошт. Дар роҳ ҷониби Садбарг Қурбонро дидем, ки аз таксӣ поин шуд. Мисли гуноҳкорон бо мо вохӯрӣ кард ва узр пеш овард. Гуфтам, «ҳамааш хуб мешавад». Гулбаҳор бо қираи чашм «песонд».
Фикр кардем, ки ягон таксиро то Роғун киро мекунем. Аммо ҳеч як ронанда розӣ намешуд, ки дар ин нимашабӣ ба «шаҳри энергетикҳо» равад. Пешниҳод кардам, ки биёед, ҳадди аққал то Файзобод равем, пасон «як бало мекунем». Дигар илоҷ набуд ва ҳамагӣ розӣ шуданд. Аммо чӣ мегӯед, ки аз таксиҳои самти Файзобод дараке набуд. Як ронандаи «Тангем» фарёд мезад, ки то Ваҳдат 3 сомонӣ. Гуфтем то Файзобод ба чӣ қимат мебаред? «Эсту бесте» накардаву 110 сомонии нақд гуфт. Худо инсофата зиёда кунад гуфтему аз наздаш дур шудем. Сабукраве наздамон истод ва гуфт то Ваҳдат меравад. Гуфтем Файзобод меравем.
– 50 сомонӣ диҳед мебарам, - гуфт. Мо гуфтем мушкил надорад, аммо 5 нафарем. Гуфт: «Ҳеҷ гап нест, шинед».
Ба Носирҷон курсии паҳлуи ронанда расид. Ману Қурбону Гулбаҳору Нилуфар се ҷои нишастро бо ҳам дидем.
То расидан ба пости БДА-и Файзобод қариб оромӣ буд. Корманди БДА мошини моро нигоҳ дошт. Ронанда аз мошин поин шуд, овози кормандони БДА-ро мешунидем, ки мегуфт чаро дар нишастгоҳи қафо як нафар зиёд нишастааст? Нилуфар бо чаққоние, ки дорад, аз мошин фуромад ва гуфт, ки журналистему барои анҷоми кори хизматӣ меравем. Ба корманди БДА ё қаду қомати Нилуфар хуш омад ё аз гапҳояш чӣ ҳикмате бардошт, ки ба мо роҳи сафед хост.
Дар маркази Файзобод пашша пар намезанад. Ҳама ҷо тип-торик. Соат 00:50. Танҳо дари мағозае кушода аст. Аз ҷониби автовокзал муйсафеде назди мо меояд (намедонам шояд қаровули ин ҷо буд). Пурсидем, ки бобоҷон мо Роғун рафтан мехоҳем, ягон мошин метавонем пайдо кардан? Гуфт, Худо медонад. Ману Қурбон ба ҳар сурат назди чанд мошине рафтем, ки дар роҳ ба сӯйи беморхонаи Файзобод меистоданд ва садои мусиқӣ аз онҳо баланд мешуд. Гуфтем, мо бояд ба Роғун равем, дар ин наздикиҳо хонаи кадом як ронандаи таксӣ нест? Гуфтанд, агар бошад ҳам, дар ин поси шаб касе шуморо Роғун намебарад. Баргашта вокзал омадем. Гулбаҳор «ғур-ғур»-кунон нону ҳасиб мехӯрд (Носирҷон аз ягона мағозаи боз обу нону ҳасиб харидааст). Гуфтам «ҳамааш хуб мешавад». Чашмонаш барқ заданду овоз дод, ки чӣ гуна нағз мешавад? Пешниҳод кардам, ки агар ҳамагӣ 1000 метр пиёда роҳ гардем, аз марказ мебароем ва ба роҳи самти Роғун мерасем. Он ҷо шояд кадом як мошини роҳгузарро нигоҳ медорем. Ба ҳамсабақони хушбахтамон, ки аллакай дар Роғун расидаву пелмен тановул мекарданд, занг задем. Ҳамсабақамон Мӯъминшо, ки бо даъвати ӯ ба Роғун мерафтем, гуфт, ки мошинеро барои овардани мо фиристодаанд. Мӯъминшо Тоиров мудири шӯъбаи фарҳанг ва иттилооти дастгоҳи раиси шаҳри Роғун аст. То омадани мошини ваъдагӣ бекор нашинем гуфта, пиёда ба пеш ҳаракат кардем ва ҳудуди 5 километр қадам задем. Жигулии сап-сафед наздамон истоду ҳамагӣ ба он нишастем.
Мо дар Роғун
Соат 2:30 буд, ки вориди толори барҳавою зебо таъмирдидаи қасри фарҳанги шаҳри Роғун шудем. Ҳамсабақони қаблан омадаамон, аллакай чашм молидаву дар орзӯи хоб буданд. Пешхизмати хеле меҳрубон бароямон пелмен овард…
Соат 3:10 шуд ва сӯйи меҳмонхонаи шаҳри Роғун роҳ гирифтем. Худоё, аҷаб ҳавои тозае… Мо, ки дар Душанбе шабу рӯз аз гармӣ ҳолу мадоре надоштем, ҳарчӣ бештар нафас мекашидем. Боди фораме мевазид, ончунон роҳат, ки… Соати расо 5:00 садои телефон бедорам кард. Бинам, Зебуниссо, ки ҳамроҳи духтарон дар қабати дигари меҳмонхона буданд, занг мезанад. Аллакай, Умараливу Қурбон дасту рӯ шӯставу аз ҳар боб сӯҳбат мекарданд. Ман назди тиреза рафтам, то аз ҳавои Роғун нафас бигирам.
Қадамзанон то ба Қасри фарҳанг омадем. Мошини сохти хитоие роҳҳои мошингардро об мепошид. Аҷабо. Дар Душанбеи пойтахт мошинҳои обпошро танҳо қабл аз омадани кадом як меҳмони иззатманд дидан мумкин аст…
Мудири шӯъбаи фарҳанги шаҳри Роғун Маҳмадназари Аминиён бо чеҳраи кушода пешвозамон гирифт. Бароямон қурутоб оварданд, оҳ чӣ қадар бомазззааааа. Ин қурутоб аз қурутобҳои ошхонаҳои Душанбе ба куллӣ фарқ дошт, зеро онро бо қурут тайёр карда буданд.
Чанд лаҳза дар сӯҳбати Аминиён нишастем ва аз пешравиҳои бахши фарҳанги шаҳр қисса кард. Ба гуфтаи ӯ дар шафати Қасри фарҳанг боғи фарҳангу фароғат бунёд меябад. Он ҷо кор дар ҷӯш буд. Дар рӯ ба рӯ бошад, китобхонаи наву замонавӣ сохта хоҳад шуд. Барои бунёди он маблағ ҷудо шудаву рӯзҳои наздик корҳои сохтмонӣ оғоз мегардад.
Гуфтанд, ки раиси шаҳри Роғун мехоҳад бо мо сӯҳбат кунад. Ба ростӣ, тааҷҷуб кардем, охир аввалин бор буд, ки мешунидем, раиси шаҳре хоҳиши дидор бо журналистонро дошта бошад. Гузашта аз ин, охир ин рӯз-ку якшанбе, рӯзи истироҳат аст. Мӯъминшо гуфт, ки дар мо рӯзи истироҳат нест. Қадамзанон сӯи бинои ҳукумати шаҳр роҳ гирифтем. Дар роҳ медидем, мардум назди ҳавлиҳошонро мерӯфтанду тоза мекарданд. Роҳҳо тозаву озода, ҳаво салқину форам…
Дар сӯҳбати раиси шаҳр
Сӯхбати мо бо Исматулло Зайдов хеле озоду самимӣ сурат гирифт. Қариб перомуни тамоми масъалаҳо суолу ҷавоб шуд. Гуфтем, агар як рӯз қабл меомадем, шояд зимни қабули шаҳрвандон дар ҳузури раиси шаҳр ширкат меварзидем. Исматулло Зайдов гуфт, ки қабули шаҳрвандон дар Роғун шояд яке аз усулҳои демократитарин бошад. Зеро он бо ширкати тамоми масъулини идораҳои дахлдори шаҳр сурат пазируфта, мардум хостаҳову пешниҳод ва шикоятҳояшонро иброз медоранд. Дар натиҷа, ба масъулини дахлдор барои ҳалли мушкилиҳо супориш дода мешавад. Расо баъди 1 ҳафта нахуст аз корҳои анҷомшудаи ҳафтаи қабл натиҷагирӣ шуда, пасон муроҷиати навбатии шаҳрвандон оғоз мешавад.
Раиси шаҳри Роғун мегӯяд, ҳеч як аҳолии шаҳрро мушкили замин азият намедиҳад.
Аз сӯҳбатҳои раис маълум гардид, ки барои аҳолии Роғуншаҳр мушкили асосӣ алъон дастрасӣ ба об аст. Исматулло Зайдов афзуд, тибқи тавофуқнома бо як ширкати эронӣ қарор аст, то охири соли равон мушкили дастрасӣ ба оби ошомидании Роғун ба пуррагӣ ҳалли худро пайдо кунад. Бо ин мақсад дар аввал таъсиси як обанбор, бо иқтидори ғунҷоиши 2 миллион кубаметр об дар назар дошта шудааст.
Аммо бо ин вуҷуд дар шаҳри Роғун сокинони биноҳои баландошёна мисли Душанбе аз оби ошомиданӣ мушкил надоштаанд.
Аз дигар нақшаҳои шаҳрдорӣ, ки бояд дар наздиктарин фурсат мавриди амал қарор бигирад, таъмири роҳи мошингард аст, ки ҳудуди 10,5 км-ро ташкил медиҳад. Ин роҳ шаҳрро бо роҳи асосӣ, ки аз сӯйи чиноиҳо таъмиру таҷдид шудааст, мепайвандад.
Сӯҳбати мо сари корҳои барқарорсозии НБО «Роғун» рафт. Ба қавли Исматулло Зайдов алъон корҳои барқарорсозӣ дар нерӯгоҳ босуръат идома дошта, мушкили боздошти вагонҳо дар қаламрави ӯзбекистон ҳам ба ҷараёни ин корҳо халал ворид насохт.
- Мо захираи дусолаи масолеҳи сохтмониро барои НБО «Роғун» дар ихтиёр дорем, аз ин рӯ, мушкили вагонҳо низ ҳатто барои як соат корҳои барқарорсозии нерӯгоҳро ба қафо намонд.
Дар ин зимн, раиси шаҳри Роғун гуфт, ки дар шаҳр мизони бекорӣ, умуман, вуҷуд надорад. Таъсиси Коллеҷи техникӣ, ки барои нерӯгоҳ мутахассис омода месозад, дар ин раванд нақши муассире доштааст.
Раиси шаҳр мегӯяд, ба масъалаи тозагии шаҳр диққати ҷиддӣ дода мешавад. Номбурда дар ин зимн аз як таҷриба қисса кард. Гуфт, дар кадом як кишвари хориҷӣ ҳузур дошт ва таҷрибаи хуберо барои аҳолии маркази шаҳри Роғун овард. Дар аввал аз ҳисоби маблағҳои шаҳрдорӣ ба миқдори зиёд бастаҳои селофании якдафъаина харидорӣ шуда, ба аҳолии шаҳр тақсим шудааст, то партовҳои худро даруни он андохта ба партовҷо биёранд. Баъди ба ин кор одат кардани аҳолӣ ба онҳо гуфта шудааст, ки акнун худатон чунин бастаҳоро харидорӣ кунед. Ба гуфтаи Исматулло Зайдов алъон дар шаҳр се мошини партовбар ба таври мунтазам фаъолият мекунанд.
Ба гуфтаи раис дар майдони 1,5 га замин боғ бунёд мешавад. Ин маърака аз тариқи ҳашар ҷараён хоҳад гирифт, корҳо дар ин самт, аллакай шакл гирифтаанд. Тибқи лоиҳа дар миёнаи ин боғи зебо майдони варзишӣ сохта мешавад.
Яке аз нақшаҳои дигар, ки дар наздиктарин фурсат бояд амалӣ шавад, таъмири лифтҳои биноҳои баландошёна аст. Дар ҳоли ҳозир дар шаҳри Роғун танҳо лифтҳои беморҳонаи марказӣ фаъоланд. Бо ин ҷумла мо низ бо раиси шаҳр хайрухуш кардему сӯйи беморхона роҳ гирифтем.
Шаҳри энергетикҳо ба духтури гушу чашму гулӯ ниёз дорад
Табобатхонаи марказии Роғун бинои панҷқабатаи зебое буда, дар қисмати шарқии шаҳр ҷойгир аст. Аз сӯйи кӯҳҳои на чандон дуртар аз рӯ ба рӯйи беморхона боди салқину фораме мевазад. Кадоме аз ҳамроҳонамон гуфт, ки бемор вақти ба ин ҷо омадан аз ин манзараву ҳаво шифои комил меёбад. Кормандони табобатхона моро вақти ба бино наздик шудан пешвоз гирифтанд. Сардухтурро суроғ кардем. Гуфтанд, дар ошёнаи дуюм аст. Бонуи миёнасоле, ки худро масъули нигоҳубини лифтҳои беморхона муаррифӣ кард, моро даъват кард, то ба лифт дароем. Дар ошёнаи дуюм дар сӯҳбати сарпизишк нишастем. Маҳмадалӣ Нуралиев гуфт, ки таъмири лифтҳои беморхона - ҳам боркаш ва ҳам лифти одамбар бисёре аз мушкилиҳоро осон кардааст. Ба қавли вай, лифтҳо ба маблағи 55 ҳазор сомонӣ таъмир шудаанд.
Нуралиев афзуд, алъон марказҳои саломатӣ (21 адад), шӯъбаҳои ёрии таъҷилӣ (2-то) ва бунгоҳҳои тиббии шаҳр ба пизишкони чашм, гӯш, гулӯ ва асабшинос ниёз доранд.
Вай гуфт, 3 мошини ёрии тиббӣ пайваста дар хизмати мардум мебошад. Таъмини беморон бо хӯроки гарму ройгон низ ба роҳ монда шудааст. Маҳмадалӣ Нуралиев мегӯяд, бештари онҳое, ки муроҷиат мекунанд, аслан аз касалии роҳи нафас, махсусан, кӯдакон шикоят мекунанд. Ҳамчунин, теъдоди афроди осебгирифта аз ҳисоби сохтмончиёни НБО «Роғун» низ кам набудааст.
Сардухтур, ҳамчунин, вазъи гирифторӣ ба бемории ВИЧ-СПИД-ро дар шаҳр нигаронкунанда нахонд. Вай гуфт, дар ҳудуди шаҳри Роғун, ки 35 ҳазору 800 нафар аҳолӣ дорад, ҳамагӣ се гирифтори ВИЧ-СПИД ба қайд расида буд. Аз ин теъдод, ки ҳамагӣ муҳоҷири меҳнатӣ будаанд, 2 нафарашон (зану шавҳар) фавтидаанд. Як нафари дигар алъон дар зери назорати табибон қарор дорад.
Оби гармҷон, оби гарм
Ҳамсабақам Мӯъминшо пешниҳод кард, ки ба шаҳраки Оби гарм равем. Оби гарми он ҷо ба саломатӣ фоидабахш аст. Ҳамагӣ розӣ шудем. Сабукравҳо бо роҳи қаҷу килеб моро аз маркази шаҳр ҳарчӣ дуртар мебурданд. Ба шаҳраки Оби гарм расидем. Моро ба Осоишгоҳи мавсум ба «Санавбар» даъват карданд. Директори осоишгоҳ Заробиддин Зардов бо чеҳраи кушод моро пешвоз гирифт. Маълум гардид, ки мо аввалин нафароне ҳастем, ки баъди таъмиру тармими осоишгоҳ ин ҷо омадаем. Расми ба истифода додани Осоишгоҳи «Санавбар» фардо сурат мегирифтааст. Духтарон ба блоки занона рафтанд. Мо ба бахши мардона. Сардухтури Осоишгоҳ Неъматҷон Шарифов қабл аз ворид шудан ба ҳавзи оби гарм қоидаҳои истифода аз ин оби табииро фаҳмонд. Ба гуфтаи вай ҳарорати ин оби гарми табиӣ ба 45 дараҷа мерасад.
Бо ҳисси кунҷковии журналистӣ аз биноҳои муолиҷавӣ ва утоқҳои хоби осоишгоҳ дидан кардем. Блоки муолиҷавӣ бо таҷҳизоти ҷадид ва муосир муҷаҳҳаз буда, дорои тамоми шароитҳост. Бинои дуқабатаи хушсохте барои ҷои хоби истироҳаткунандагон будааст. Намунаи онро ҳатто дар филмҳо низ тасаввур намекунед. Утоқҳои барҳаво ва зебову озода. Ба фарқ аз дигар осоишгоҳҳо ин ҷо кӯдаконро низ қабул мекунанд. Барои онҳое, ки бо кӯдаконашон мераванд, ҷои хоби алоҳида аст.
Тибқи иттилои сардухтур Неъматҷон Шарифов, осоишгоҳ дар як вақт 80 нафарро қабул мекунад ва нархаш низ бо маслиҳати роҳбарон барои мардум мувофиқ хоҳад буд. Ошхонаи осоишгоҳ низ муҷаҳҳаз бо тамоми асбобу анҷоми лозимӣ буд. Ба гуфтаи масъулон тамоми масолеҳу таҷҳизоти осоишгоҳ аз Туркия оварда шудааст, ки босифат ва мувофиқи табъ аст. Дар навбати аввал, баъди ба истифода додан, 80 нафар сохтмончии Нерӯгоҳи барқи обии «Роғун» дар ин ҷо истироҳат кардаву муолиҷа хоҳанд гирифт.
Ҳамсабақон ба соатҳо менигаристанд. Вақти рафтан шуд, то Душанбе зиёдтар аз 110 км. Касе ҳавасманд нест, ки бозгаштамон ҳам таърихи омаданро дар худ шакл бидиҳад, харчанд барои ҳамсабақони ман сафарҳои таърихӣ хеле писанд аст. Вале директори осоишгоҳ Заробиддин Зардов ҳеҷ розӣ нашуд, ки мо оши палови бо дастони худаш пӯхтаро тановул нокарда равем. Оҳҳҳҳ, чӣ лаззате… Баъди хӯрдан даст ба рӯ бардоштаву омин кардем ва бо аҳли осоишгоҳ хайру маъзур. Бори охир ба ҳавзи оби гарм нигаристем. Муъминшоро он ҷо гузоштему савори ду мошини сабукрав роҳи Душанберо пеш гирифтем. Аз дарвозаи шаҳри Роғун берун мешудем ва ҳама дастҳоро афшондаву Роғуну роғунакиҳоро хайр мегуфт. Роғунҷон мо ҳатман боз меоем. Ба хотири ҳавои тозаву озодааст, ба хотири мардуми меҳмоннавозу оби гармат, хайр!!!
Абдулазизи Восеъ,
Умаралии Сафаралӣ, Душанбе-Роғун-Душанбе
30 июл. 2010 г.
29 июл. 2010 г.
ИСТИРОҲАТ Ё…
Шаҳри Душанбе ҷои оббозӣ надорад
Ахиран, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи шаҳрвандӣ аз марги шаҳрвандон ҳангоми оббозӣ дар кӯлу дарёҳо изҳори нигаронӣ кардааст. Тибқи иттилои ин кумита тобистони соли ҷорӣ наздики 50 нафар ҳангоми оббозӣ ҷони худро аз даст додаанд. Сабаби асосии ѓарқшавии сокинон оббозӣ дар ҳолати мастӣ ва минтақаҳои хавфнок будааст.
Минтақаи хавфнок. Воқеан, дар шаҳри Душанбе ва дар тамоми шаҳру навоҳии кишвар ҳавзҳои оббозӣ нестанд. Ҳамин аст, ки аксари сокинон, хусусан, кӯдакон дар дарёҳо оббозӣ мекунанд. Хусусан, соҳилҳои дарёи Душанбе ва канали Ҳисор хеле серодам аст. Ҷараёни оби дарёҳо бошад, имсол хеле тез мебошад. Бо сабаби гармои ҳаво яхҳо об шудаву ба дарёҳо ҷорӣ мешаванд. Вале қариб ҳамаи кӯдакон беназорат мемонанд. Ягона кӯли Душанбе – Комсомол низ, барои кӯдакон хавфнок аст. Солҳои пеш низ дар ин кӯл чандин нафар ҷон ба ҷаббор супурдаанд.
Аммо чӣ бояд кард? Масъулонро зарур аст, то сари ин мушкил андеша кунанд. Дар ҳар гӯшаи шаҳр ҳавзҳо бояд сохта шаванд. Чунин ҳавзҳо дар минтақаҳои истироҳатии Варзоб сохта шудаанд. Аммо ҳама имконияти ба Варзоб рафтанро надоранд.
Ҳаво сол то сол гарм мешавад. Ягона роҳи халосӣ аз гармои тоқатфорсоро аксар дар оббозӣ мебинанд. Агар ҳавзҳои оббозӣ бошанд, кӯдакон рафта, бо дили пур оббозӣ мекунанд. Дар соҳили дарёҳо бошад, назорат бояд пурзур карда шавад. Хусусан, падару модарон фарзандони худро доим зери назорат гиред, ба куҷо рафтанашонро донед.
Ҳаёти худро дар хатар нагузоред!
Ахиран, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи шаҳрвандӣ аз марги шаҳрвандон ҳангоми оббозӣ дар кӯлу дарёҳо изҳори нигаронӣ кардааст. Тибқи иттилои ин кумита тобистони соли ҷорӣ наздики 50 нафар ҳангоми оббозӣ ҷони худро аз даст додаанд. Сабаби асосии ѓарқшавии сокинон оббозӣ дар ҳолати мастӣ ва минтақаҳои хавфнок будааст.
Минтақаи хавфнок. Воқеан, дар шаҳри Душанбе ва дар тамоми шаҳру навоҳии кишвар ҳавзҳои оббозӣ нестанд. Ҳамин аст, ки аксари сокинон, хусусан, кӯдакон дар дарёҳо оббозӣ мекунанд. Хусусан, соҳилҳои дарёи Душанбе ва канали Ҳисор хеле серодам аст. Ҷараёни оби дарёҳо бошад, имсол хеле тез мебошад. Бо сабаби гармои ҳаво яхҳо об шудаву ба дарёҳо ҷорӣ мешаванд. Вале қариб ҳамаи кӯдакон беназорат мемонанд. Ягона кӯли Душанбе – Комсомол низ, барои кӯдакон хавфнок аст. Солҳои пеш низ дар ин кӯл чандин нафар ҷон ба ҷаббор супурдаанд.
Аммо чӣ бояд кард? Масъулонро зарур аст, то сари ин мушкил андеша кунанд. Дар ҳар гӯшаи шаҳр ҳавзҳо бояд сохта шаванд. Чунин ҳавзҳо дар минтақаҳои истироҳатии Варзоб сохта шудаанд. Аммо ҳама имконияти ба Варзоб рафтанро надоранд.
Ҳаво сол то сол гарм мешавад. Ягона роҳи халосӣ аз гармои тоқатфорсоро аксар дар оббозӣ мебинанд. Агар ҳавзҳои оббозӣ бошанд, кӯдакон рафта, бо дили пур оббозӣ мекунанд. Дар соҳили дарёҳо бошад, назорат бояд пурзур карда шавад. Хусусан, падару модарон фарзандони худро доим зери назорат гиред, ба куҷо рафтанашонро донед.
Ҳаёти худро дар хатар нагузоред!
22 июл. 2010 г.
ОҚИБАТ ГУРГЗОДА ГУРГ ГАРДАД
Русия ягон вақт ба манфиати Тоҷикистон кор намекард ва намекунад
Ҳамааш аз он сар шуд, ки Тоҷикистон тасмим грифт Нерӯгоҳи барқи обии «Роғун»-ро худаш месозад. Қаблан Русия гуфта буд, Роғунро бунёд мекунад. Аммо Ширкати «РусАл» бо роҳбарии Дерипаска корро оғоз кардаву ба дарозо кашид ва Тоҷикистон яктарафа қарордоди бастаашро бекор кард.
Аз ҳамон замон фишорҳо болои Тоҷикистон оғоз шуд. Русия ин корро ба воситаи ӯзбакистон роҳандозӣ кард. ӯзбакистоне, ки худаш пешниҳод карда буд, то Роғун сохта шавад, имрӯз зидди ин иншооти барои Тоҷикистон муҳим аст. Ва роҳи қатораҳои Тоҷикистонро баст. Ҳатто дар мулоқоти сарварони ду давлат – Эмомалӣ Раҳмон ва Ислом Каримов дар Тошканд низ Каримов рӯирост иқрор кард, ки қатораҳои вобаста ба Роғун раҳо нахоҳанд шуд. Аммо баъд аз он ҳам танҳо 20 вагон вориди Тоҷикистон шуд. Дар ҳоле ки миқдори вагонҳои боздошташуда 2000 буд. Ва дар авохир роҳи ҳавоиамонро ҳам бастанист. Пан Ги Мун, дабири кулли СММ низ, ки ба кишварҳои Осиёи Марказӣ сафари корӣ анҷом дод, ба ин мушкили минтақа расидагӣ накард. Дид, ки симояш ба симои ӯзбакҳо монандтар аст, тарафи онҳоро гирифт. Ҳатто ба маргу мири шаҳрвандони кишвари мо дар марз бо ӯзбакистон низ эътиборе надод.
Русия ҳам дар даврони шӯравӣ ва ҳам дар даврони истиқлолият ба хотири манфиатҳояшро дар Осиёи Марказӣ пиёда кардан, Тоҷикистонро дӯст мехонд. Зеро ӯзбакистон он вақт ғарбгаро буду Русияро писанд намекард. Имрӯз, ки мамлакатҳои Ғарб аз ӯзбакистон рӯ тофтанд, рӯ ҷониби Русия овард. Имрӯз ҳар касе мегӯяд, Русия барои Тоҷикистон бисёр корҳоро кардааст, хато мекунад. Русия барои мо ягон кори қобили мулоҳиза накардааст. Дар даврони шӯравӣ ҳамагӣ чанд бинои қафасмонанд сохта, бар ивазаш даҳҳо маротиба бештар дороиамонро бурдаанд. Дар даврони истиқлолият ҳам, ки Нерӯгоҳи «Сангтӯда-1»-ро сохт, аз солҳои аввал болои мо аз ҳар гуна таҳдидҳо кор мегирад. Ҳам маълум нест, ки Русия то кай соҳиби ин иншоот хоҳад буд.
Ва боз ҳам кишвари бо мо дӯсту ҳамзабону ҳамфарҳангу ҳамдин Эрон дар баробари мушкилоти Тоҷикистон садо баланд кард. Ба ӯзбакистон ҳушдор дод, ки дар сурати раҳо накардани қатораҳои Тоҷикистон вагонҳои ӯзбекистон аз қаламрави Эрон нахоҳад гузашт. Ин иқдомро мақомоти Эрон кӯмак ба Тоҷикистон номиданд. Эрон ба Туркманистон низ номае ирсол карда, хостааст, вагонҳои ӯзбакистонро ба қаламраваш иҷозат надиҳад. Ҷониби ӯзбакистон дар посух гуфт, дигар барои вагонҳои Тоҷикистон мушкил эҷод намешавад. Ва ҳамон рӯзҳо 20 вагон, ки масолеҳи сохтмонии «Сангтӯда-2» доштанд, раҳо шуданд. Роҳбарияти Нерӯгоҳи «Сангтӯда-2», ки кормандонашро бо сабаби набудани масолеҳ рухсатӣ дода буд, боз хонд. Ин нерӯгоҳ, ки бо сармояи Эрон сохта мешавад, баъд аз 12 сол моли Тоҷикистон хоҳад шуд.
Дар мавриди муҳосираи иқтисодии ӯзбакистон дар кишварҳои гуногун гирдиҳамоиҳо низ доир шуданд. Аз ҷумла, тоҷкони Қирғизистон, ИМА ва як гурӯхи занон ва ҷавонон дар Душанбе назди сафорати ӯзбакситон ҷамъ омада, хостори раҳо кардани вагонҳои Тоҷикистон шуда буданд. Чанд рӯзи пеш бошад, як гурӯҳ ҷавонони Швейтсария назди бинои СММ ҷамъ омада, хостаанд, СММ ба ӯзбакистон фишор биорад, то вагонҳои Тоҷикистонро раҳо кунад, ки ин мухолифи қонунҳои байналмилалист. Яке аз ин ҷавонон ба радиои «Озодӣ» гуфтааст, дар байнашон ягон тоҷик нест ва ин тасмими худи онҳост.
Ҷумҳурии Исломии Эрон, ҳамчунин, омодагии худро барои харидории оби Тоҷикистон изҳор кардааст, ки тибқи созишномаи сеҷониба миёни кишварҳои Эрон, Афғонистон ва Тоҷикистон ба амал бароварда мешавад. Ин қарордод ба наздикӣ бояд ба имзо расад. Эрон аз об танқисӣ надорад, аммо ба кишварҳои беоб нишон медиҳад, ки обро харида мешавад. Гуфта мешавад, обе, ки аз Тоҷикистон ба Эрон меравад, барои ба кор даровардани нерӯгоҳҳо истифода мешавад. Барои сохтмони роҳи оҳан миёни ду кишвар низ созишнома ба имзо расидааст. Мақомотро зарур аст, барои ҳарчи бештар амалӣ шудани ин тарҳ талош кунанд. Эрон барои амалӣ шудани ин тарҳ як миллион доллар ҷудо кардааст. Дар сурати ба истифода дода шудани ин роҳ бисёр мушкилоти кишвари мо, аз ҷумла, норасоии сӯзишворӣ рафъ хоҳад шуд. Эрон яке аз бузургтарин кишварҳои нефтистеҳсолкунанда аст ва Тоҷикистон метавонад бо нархи арзон маводи сӯхт ворид кунад.
Ҳамааш аз он сар шуд, ки Тоҷикистон тасмим грифт Нерӯгоҳи барқи обии «Роғун»-ро худаш месозад. Қаблан Русия гуфта буд, Роғунро бунёд мекунад. Аммо Ширкати «РусАл» бо роҳбарии Дерипаска корро оғоз кардаву ба дарозо кашид ва Тоҷикистон яктарафа қарордоди бастаашро бекор кард.
Аз ҳамон замон фишорҳо болои Тоҷикистон оғоз шуд. Русия ин корро ба воситаи ӯзбакистон роҳандозӣ кард. ӯзбакистоне, ки худаш пешниҳод карда буд, то Роғун сохта шавад, имрӯз зидди ин иншооти барои Тоҷикистон муҳим аст. Ва роҳи қатораҳои Тоҷикистонро баст. Ҳатто дар мулоқоти сарварони ду давлат – Эмомалӣ Раҳмон ва Ислом Каримов дар Тошканд низ Каримов рӯирост иқрор кард, ки қатораҳои вобаста ба Роғун раҳо нахоҳанд шуд. Аммо баъд аз он ҳам танҳо 20 вагон вориди Тоҷикистон шуд. Дар ҳоле ки миқдори вагонҳои боздошташуда 2000 буд. Ва дар авохир роҳи ҳавоиамонро ҳам бастанист. Пан Ги Мун, дабири кулли СММ низ, ки ба кишварҳои Осиёи Марказӣ сафари корӣ анҷом дод, ба ин мушкили минтақа расидагӣ накард. Дид, ки симояш ба симои ӯзбакҳо монандтар аст, тарафи онҳоро гирифт. Ҳатто ба маргу мири шаҳрвандони кишвари мо дар марз бо ӯзбакистон низ эътиборе надод.
Русия ҳам дар даврони шӯравӣ ва ҳам дар даврони истиқлолият ба хотири манфиатҳояшро дар Осиёи Марказӣ пиёда кардан, Тоҷикистонро дӯст мехонд. Зеро ӯзбакистон он вақт ғарбгаро буду Русияро писанд намекард. Имрӯз, ки мамлакатҳои Ғарб аз ӯзбакистон рӯ тофтанд, рӯ ҷониби Русия овард. Имрӯз ҳар касе мегӯяд, Русия барои Тоҷикистон бисёр корҳоро кардааст, хато мекунад. Русия барои мо ягон кори қобили мулоҳиза накардааст. Дар даврони шӯравӣ ҳамагӣ чанд бинои қафасмонанд сохта, бар ивазаш даҳҳо маротиба бештар дороиамонро бурдаанд. Дар даврони истиқлолият ҳам, ки Нерӯгоҳи «Сангтӯда-1»-ро сохт, аз солҳои аввал болои мо аз ҳар гуна таҳдидҳо кор мегирад. Ҳам маълум нест, ки Русия то кай соҳиби ин иншоот хоҳад буд.
Ва боз ҳам кишвари бо мо дӯсту ҳамзабону ҳамфарҳангу ҳамдин Эрон дар баробари мушкилоти Тоҷикистон садо баланд кард. Ба ӯзбакистон ҳушдор дод, ки дар сурати раҳо накардани қатораҳои Тоҷикистон вагонҳои ӯзбекистон аз қаламрави Эрон нахоҳад гузашт. Ин иқдомро мақомоти Эрон кӯмак ба Тоҷикистон номиданд. Эрон ба Туркманистон низ номае ирсол карда, хостааст, вагонҳои ӯзбакистонро ба қаламраваш иҷозат надиҳад. Ҷониби ӯзбакистон дар посух гуфт, дигар барои вагонҳои Тоҷикистон мушкил эҷод намешавад. Ва ҳамон рӯзҳо 20 вагон, ки масолеҳи сохтмонии «Сангтӯда-2» доштанд, раҳо шуданд. Роҳбарияти Нерӯгоҳи «Сангтӯда-2», ки кормандонашро бо сабаби набудани масолеҳ рухсатӣ дода буд, боз хонд. Ин нерӯгоҳ, ки бо сармояи Эрон сохта мешавад, баъд аз 12 сол моли Тоҷикистон хоҳад шуд.
Дар мавриди муҳосираи иқтисодии ӯзбакистон дар кишварҳои гуногун гирдиҳамоиҳо низ доир шуданд. Аз ҷумла, тоҷкони Қирғизистон, ИМА ва як гурӯхи занон ва ҷавонон дар Душанбе назди сафорати ӯзбакситон ҷамъ омада, хостори раҳо кардани вагонҳои Тоҷикистон шуда буданд. Чанд рӯзи пеш бошад, як гурӯҳ ҷавонони Швейтсария назди бинои СММ ҷамъ омада, хостаанд, СММ ба ӯзбакистон фишор биорад, то вагонҳои Тоҷикистонро раҳо кунад, ки ин мухолифи қонунҳои байналмилалист. Яке аз ин ҷавонон ба радиои «Озодӣ» гуфтааст, дар байнашон ягон тоҷик нест ва ин тасмими худи онҳост.
Ҷумҳурии Исломии Эрон, ҳамчунин, омодагии худро барои харидории оби Тоҷикистон изҳор кардааст, ки тибқи созишномаи сеҷониба миёни кишварҳои Эрон, Афғонистон ва Тоҷикистон ба амал бароварда мешавад. Ин қарордод ба наздикӣ бояд ба имзо расад. Эрон аз об танқисӣ надорад, аммо ба кишварҳои беоб нишон медиҳад, ки обро харида мешавад. Гуфта мешавад, обе, ки аз Тоҷикистон ба Эрон меравад, барои ба кор даровардани нерӯгоҳҳо истифода мешавад. Барои сохтмони роҳи оҳан миёни ду кишвар низ созишнома ба имзо расидааст. Мақомотро зарур аст, барои ҳарчи бештар амалӣ шудани ин тарҳ талош кунанд. Эрон барои амалӣ шудани ин тарҳ як миллион доллар ҷудо кардааст. Дар сурати ба истифода дода шудани ин роҳ бисёр мушкилоти кишвари мо, аз ҷумла, норасоии сӯзишворӣ рафъ хоҳад шуд. Эрон яке аз бузургтарин кишварҳои нефтистеҳсолкунанда аст ва Тоҷикистон метавонад бо нархи арзон маводи сӯхт ворид кунад.
СОХТмон
Тарҳи хонаҳои истиқоматӣ, ки аз ин пас сохта мешаванд, таљдид мехоҳанд
Чанд рӯз пеш бо ду эронӣ вохӯрдем. Онҳо гуфтанд, ки як хонаро иљора гирифтаанд. 200 доллари ИМА барои як моҳ. Аммо ба андешаи онҳо он хона ҳељ шароит надорад. Ва ҳам онҳо гуфтанд, ки утоқҳои хонаҳо дар Душанбе мисли қафас, бисёр танг аст. Ва қоил шуданд, ки шумо чӣ гуна дар ин хонаҳо тоқат карда, зиндагӣ мекунед.
Воқеан, аксари хонаҳои Душанбе, ки 4-5-ошёна ҳастанд, бисёр танганд. Дар даҳлези ин хонаҳо тоб хӯрда намешавад. Ҳаммом ва ҳољатхонаҳояш низ бисёр хурд аст. Дар ошхонааш бошад, агар љиҳозу газу тафдон монед, тамом, дигар љои гаштан намемонад. Дар ҳуљраҳо, агар рахти хоб монед, барои љиҳози дигар љой намеёбед.
Маълум, ки ҳамаи ин хонаҳо дар даврони шӯравӣ сохта шудаанд. Аммо имрӯз вазъ дигар аст. Дар асри 21 зиндагӣ дорем. Шукри тинљию осудагӣ, ки солҳои охир дар љумҳурӣ, хусусан, дар пойтахт сохтмони иншоот босуръат пеш меравад. Аз љумла, хонаҳои истиқоматии бисёре сохта мешаванд. Ҳукумати шаҳр ва ширкатҳои сохтмониро зарур аст, ки аз лоиҳаи шӯравӣ даст кашанд ва хонаҳоро ба тарзи нав бунёд намоянд.
Мо бисёр дар филмҳо мебинем, ки хонаҳояшон кушоду барҳаво аст. Дар ҳамаи филмҳо, агар мушоҳида кардаед, хӯрокро дар ошхона мехӯранд. Он љо ҳам љиҳози ошхона асту ҳам тамоми лавозимоти дигар ва ҳам мизи хӯрокхӯрӣ барои 4-6 нафар, ки баҳузур љой мегиранд. Дар даҳлез низ, шифанер доранд, ки он љо либосҳояшонро овезон мекунанд ва боз хеле кушоду барҳаво аст.
Дар мо низ баъзе ширкатҳои сохтмонӣ хонаҳои тарзи нав месозанд, хусусан, биноҳои баландошёна. Масалан, хонаҳои истиқоматии «Пойтахт-80» тамоман ба тарзи нав сохта шудаанд. Хонаҳои истиқоматии назди Сирки давлатӣ, ки аз љониби як ширкати эронӣ сохта мешаванд низ, замонавист.
Аммо дигар хонаҳо (4-5-ошёна) низ бояд ҳамин гуна сохта шаванд. Охир ин хонаҳо барои 5-10 сол нест-ку?
Чанд рӯз пеш бо ду эронӣ вохӯрдем. Онҳо гуфтанд, ки як хонаро иљора гирифтаанд. 200 доллари ИМА барои як моҳ. Аммо ба андешаи онҳо он хона ҳељ шароит надорад. Ва ҳам онҳо гуфтанд, ки утоқҳои хонаҳо дар Душанбе мисли қафас, бисёр танг аст. Ва қоил шуданд, ки шумо чӣ гуна дар ин хонаҳо тоқат карда, зиндагӣ мекунед.
Воқеан, аксари хонаҳои Душанбе, ки 4-5-ошёна ҳастанд, бисёр танганд. Дар даҳлези ин хонаҳо тоб хӯрда намешавад. Ҳаммом ва ҳољатхонаҳояш низ бисёр хурд аст. Дар ошхонааш бошад, агар љиҳозу газу тафдон монед, тамом, дигар љои гаштан намемонад. Дар ҳуљраҳо, агар рахти хоб монед, барои љиҳози дигар љой намеёбед.
Маълум, ки ҳамаи ин хонаҳо дар даврони шӯравӣ сохта шудаанд. Аммо имрӯз вазъ дигар аст. Дар асри 21 зиндагӣ дорем. Шукри тинљию осудагӣ, ки солҳои охир дар љумҳурӣ, хусусан, дар пойтахт сохтмони иншоот босуръат пеш меравад. Аз љумла, хонаҳои истиқоматии бисёре сохта мешаванд. Ҳукумати шаҳр ва ширкатҳои сохтмониро зарур аст, ки аз лоиҳаи шӯравӣ даст кашанд ва хонаҳоро ба тарзи нав бунёд намоянд.
Мо бисёр дар филмҳо мебинем, ки хонаҳояшон кушоду барҳаво аст. Дар ҳамаи филмҳо, агар мушоҳида кардаед, хӯрокро дар ошхона мехӯранд. Он љо ҳам љиҳози ошхона асту ҳам тамоми лавозимоти дигар ва ҳам мизи хӯрокхӯрӣ барои 4-6 нафар, ки баҳузур љой мегиранд. Дар даҳлез низ, шифанер доранд, ки он љо либосҳояшонро овезон мекунанд ва боз хеле кушоду барҳаво аст.
Дар мо низ баъзе ширкатҳои сохтмонӣ хонаҳои тарзи нав месозанд, хусусан, биноҳои баландошёна. Масалан, хонаҳои истиқоматии «Пойтахт-80» тамоман ба тарзи нав сохта шудаанд. Хонаҳои истиқоматии назди Сирки давлатӣ, ки аз љониби як ширкати эронӣ сохта мешаванд низ, замонавист.
Аммо дигар хонаҳо (4-5-ошёна) низ бояд ҳамин гуна сохта шаванд. Охир ин хонаҳо барои 5-10 сол нест-ку?
9 июл. 2010 г.
МУШКИЛИ НОМ
Номгузории тоҷикӣ дарди сар шудааст
Баъд аз ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ шаҳрвандон ба номгузории тоҷикӣ рӯ оварданд. Солҳои авали истиқлолият аксари мардум ба фарзандонашон номҳои зебои тоҷикӣ гузоштаву аз «ов»-у «вич» даст кашиданд. Аммо номгузории нав насаб надошт, мисле, ки имрӯз низ роиҷ шудааст. Ҳатто Президенти кишвар низ баъди иваз кардани ному насабаш ба шакли тоҷикӣ насаб надорад. Ва бисёриҳо дар пайравӣ ба президент номгузории бенасабро интихоб карданд.
Баъди ин насли солҳои авали истиқлолият, ки акнун 19-солаанд, дар Русия ба мушкил мувоҷеҳ шуданд. Ин насл насаб надорад.
Ҳамин буд, ки дар Русия бо сабаби надоштани насаб ба мушкил мувоҷеҳ шуданд. Онҳое, ки шиносномаҳояшон дунома буд, бозпас ба ватан фиристода шуданд. Баъди бозгашт теъдоде аз онҳо дар талоши ба шакли русӣ кардани ному насаби худ шуданд, то дар дигар кишварҳо, хусусан, Русия мушкил надошта бошанд. Виктор Себелев, роҳбари намояндагии Хадамоти федеролии муҳоҷирати Русия дар Душанбе ҳамон замон гуфта буд, ки мушкили аслӣ тоҷикӣ ва ё русӣ будани шакли навишти номҳо нест, балки дар шиносномаҳо бояд насаби шахс низ дарҷ гардад. Дар акси ҳол чунин шакли навишт ба қоидаҳои байналмилалӣ дар заминаи убуру мурури марз мутобиқат намекунад.
Имрӯзҳо бошад, шаҳрвандон дар Тоҷикистон ба мушкил рӯбарӯ шудаанд. Мактабҳои миёна кӯдаконеро, ки ба синфи якум қабул мешаванд, бо сабаби он ки насаб надоранд, қабул намекунанд. Дар мактабҳои олӣ низ ҳол чунин аст.
Аммо чаро аз соли 1991 то ҳоло ягон масъуле ёфт намешавад, ки ба воситаи телевизион ё радиою рӯзномаҳо ба мардум тарзи дуруст мондани ному насабро фаҳмонад? Ё интихорем, ки инро низ Президенти кишвар пешниҳод кунад? Ман ҳам, вақте соли 2008 номгузориамро ба шакли тоҷикӣ кардам, кассе сади роҳам нашуд. На дар шӯъбаи сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ, на дар шӯъбаи шиномномадиҳӣ кассе нагуфт, ки ту насаб надорӣ. Ва имрӯз шиносномаамро мебинам, бисёр хандаовар пур карда шудааст. Дар ҷои насаб, ном ва дар ҷои ном номи падарам сабт аст. Аммо ба ин ман гунаҳкорам? Масъулонро зарур аст, ки тарзи дурусти номгузориро ба мардум фаҳмонанд, то саргардон нашаванд.
Баъд аз ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ шаҳрвандон ба номгузории тоҷикӣ рӯ оварданд. Солҳои авали истиқлолият аксари мардум ба фарзандонашон номҳои зебои тоҷикӣ гузоштаву аз «ов»-у «вич» даст кашиданд. Аммо номгузории нав насаб надошт, мисле, ки имрӯз низ роиҷ шудааст. Ҳатто Президенти кишвар низ баъди иваз кардани ному насабаш ба шакли тоҷикӣ насаб надорад. Ва бисёриҳо дар пайравӣ ба президент номгузории бенасабро интихоб карданд.
Баъди ин насли солҳои авали истиқлолият, ки акнун 19-солаанд, дар Русия ба мушкил мувоҷеҳ шуданд. Ин насл насаб надорад.
Ҳамин буд, ки дар Русия бо сабаби надоштани насаб ба мушкил мувоҷеҳ шуданд. Онҳое, ки шиносномаҳояшон дунома буд, бозпас ба ватан фиристода шуданд. Баъди бозгашт теъдоде аз онҳо дар талоши ба шакли русӣ кардани ному насаби худ шуданд, то дар дигар кишварҳо, хусусан, Русия мушкил надошта бошанд. Виктор Себелев, роҳбари намояндагии Хадамоти федеролии муҳоҷирати Русия дар Душанбе ҳамон замон гуфта буд, ки мушкили аслӣ тоҷикӣ ва ё русӣ будани шакли навишти номҳо нест, балки дар шиносномаҳо бояд насаби шахс низ дарҷ гардад. Дар акси ҳол чунин шакли навишт ба қоидаҳои байналмилалӣ дар заминаи убуру мурури марз мутобиқат намекунад.
Имрӯзҳо бошад, шаҳрвандон дар Тоҷикистон ба мушкил рӯбарӯ шудаанд. Мактабҳои миёна кӯдаконеро, ки ба синфи якум қабул мешаванд, бо сабаби он ки насаб надоранд, қабул намекунанд. Дар мактабҳои олӣ низ ҳол чунин аст.
Аммо чаро аз соли 1991 то ҳоло ягон масъуле ёфт намешавад, ки ба воситаи телевизион ё радиою рӯзномаҳо ба мардум тарзи дуруст мондани ному насабро фаҳмонад? Ё интихорем, ки инро низ Президенти кишвар пешниҳод кунад? Ман ҳам, вақте соли 2008 номгузориамро ба шакли тоҷикӣ кардам, кассе сади роҳам нашуд. На дар шӯъбаи сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ, на дар шӯъбаи шиномномадиҳӣ кассе нагуфт, ки ту насаб надорӣ. Ва имрӯз шиносномаамро мебинам, бисёр хандаовар пур карда шудааст. Дар ҷои насаб, ном ва дар ҷои ном номи падарам сабт аст. Аммо ба ин ман гунаҳкорам? Масъулонро зарур аст, ки тарзи дурусти номгузориро ба мардум фаҳмонанд, то саргардон нашаванд.
2 июл. 2010 г.
Гармӣ зарар ҳам дорад
Ҳавои аз ҳад зиёди гарм ба хурӯҷи бемориҳои сироятӣ оварда мерасонад.
Таи чанд рӯзи охир ҳаво якбора гарм шуд. Аммо ба фарқ аз солҳои пешин имсол гармо дертар фаро расид. Ҳар сол дар моҳи май, аллакай дар гармӣ тоқат кардан намешуд. Имсол бошад, аз миёнаҳои июн, баъд аз боронгариҳои зиёд, ҳаво якбора гарм шуд.
Ҳавои гарм боиси хуруҷи бемориҳо мегардад. Хусусан, ноҳияҳои ҷанубӣ кишвар аз гармо бештар азият мекашанд. Ҳарчанд Маркази ҳавосанҷии кишвар ҳарорати ҳаворо то 35 дараҷа нишон медиҳад, аммо ба назар мерасад, ки ин нишондиҳанда бештар аст. Масалан, дар хиёбонҳои пойтахт ҳамин шабу рӯз дар гармӣ тоқат кардан мушкил аст. Чун дар роҳҳои мумфарш ҳаво бамаротиб гарм мешавад. Аз ин рӯ, ҳукумати шаҳр, хусусан, идораҳои масъули пойтахтро зарур аст, ки ҳар рӯз роҳҳоро об пошанд. Каме ҳам бошад салқин мешавад, ва чангу хокро дар роҳҳо коҳиш медиҳад.
Дар ҳавои гарм талабот ба об низ зиёд мешавад. Дар дарё ва кӯлҳо нафарони зиёдеро мебинем, ки ба оббозӣ машѓуланд. Аммо ин амал, хусусан, барои наврасону кӯдакон хатар дорад. Оби дарёҳо бо сабаби сербориш омадани мавсим баланд аст ва ҳар лаҳаза хавфи ѓарқшавӣ вуҷуд дорад. Аз ин рӯ, падару модаронро зарур аст, ки фарзандонро доим зери назорат дошта бошанд. Ҳамчунин, мушоҳида мешавад, ки кӯдакон аз дарё ва ҷумакҳо об менӯшанд, ки ин ҳам ба саломатӣ зарар дорад. Тавсия дода мешавад, ки сокинон дар гармои ҳаво, асосан нисфирӯзӣ гаштугузорро дар кӯчаҳо кам кунанд. Бо ин роҳ метавонем саломатиамонро ҳифз кунем.
Подписаться на:
Сообщения (Atom)
